Tarım ve Orman İl Müdürlüğümüzce "Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği" kapsamında sulama amaçlı kullanılan suların analizleri yapılıyor.
Bakanlığımız, Avrupa Birliği uyum çalışmaları çerçevesinde, su kalitesinin iyileştirilmesi mevzuata uyum takviminde kısa dönem öncelikli olan; 91/676/EEC sayılı Nitrat Direktifine karşılık gelen "Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği" 18 Şubat 2004 tarihinde yayımlanmış, 23 Temmuz 2016 tarih ve 29779 Sayılı Resmî Gazete 'de yayımlanarak revize edilmiştir. Ülkemizdeki, sularda tarımsal kaynaklı nitrat kirliliği izleme çalışmaları bu yönetmelik çerçevesinde başlamıştır.
Konu hakkında açıklamalarda bulunan İl Müdürümüz Mehmet Aydın; "Bugüne kadar 'Nitrat Direktifinin Uygulanması Projesi' kapsamında elde edilen veriler, Nitrat Bilgi Sistemi'ne (NİBİS) girilmektedir. Yapılan çalışmalar ile tarımsal faaliyetlerin yapıldığı bölgelerde, sulama amaçlı kullanılan kuyu sularındaki nitrat konsantrasyonun tespiti, nitrat kirliliği riskinin olup olmadığı ve olası problemler için çözüm önerilerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır" diye konuştu.
Yeraltı sularının kirlenmesine yol açan en önemli tarımsal faaliyetler; tarımsal ilaç ve gübre kullanımı ve hayvansal atıkların doğrudan toprağa atılmasıdır. Bu maddeler toprakta su ile birlikte kolaylıkla taşınabilmekte ve önemli ölçüde kirliliğe sebep olmaktadırlar. Yeraltı sularında kirliliğe neden olan parametrelerin başında sularda çözünmüş haldeki azot bileşikleri gelmektedir. Çözünmüş azotun yeraltında en sık rastlanan formu nitrat (NO3 - ) olmakla birlikte, amonyum (NH4 + ), nitrit (NO2 - ), azot oksit (N2O) ve organik azot şeklinde de bulunabilmektedir. Aerobik ortamlarda bulunan bakteriler amonyağı nitrit veya nitrat iyonuna dönüştürürler. Nitrit iyonu ise oksijen gibi yükseltgen maddelerin bulunduğu ortamlarda kararsız olup, hemen yükseltgenerek nitrat iyonuna dönüştürürler. İnsan ve hayvan atıkları, endüstriyel kimyasal atıklar ve özellikle azotlu gübrelerin tarımda yaygın olarak kullanılması; toprak, su, tahıl ve bitkilerin azot içeriğinin gittikçe artmasına, aynı zamanda içme ve kullanma sularının nitrat ve nitritle kirlenmesine neden olmaktadır.
Toprağa uygulanan azot, hangi formda olursa olsun sonunda nitrata (NO3 ) dönüşür. Bitkinin ihtiyacından fazla veya bitkinin gübreden yararlanamadığı dönemde verilen nitrat (NO3 ); su hareketine bağlı olarak, sızma ve yüzey akışı yolu ile su kaynaklarına ulaşarak kirliliğe neden olmaktadır. Bitkinin ihtiyacından fazla veya ihtiyaç duymadığı zamanda yapılan azotlu gübre uygulaması sonucunda oluşan fazla nitrat (NO3 -), yağış ve sulama suları ile yıkanarak veya sızarak bitki kök bölgesinden uzaklaşır, yerüstü ve yer altı sularına geçerek kirliliğe yol açar.
Tarımsal üretim sırasında kullanılan gübreler ve tarım ilaçları yeraltı ve yüzey sularının yayılı kirlenmesinde önemli paya sahiptir. Özellikle azotlu gübreler, nüfusun artmasıyla birlikte tarımsal üretimde gün geçtikçe artan miktarlarda kullanılmakta ve toprakta nitrat (NO3) birikmesine neden olmaktadır. Toprak ve suda biriken nitratın (NO3) ürün çeşidi, toprak yapısı, iklim koşulları gibi şartlara bağlı olarak, değişen miktarlarda yıkanarak toprak derinliğine hareket etmekte ve bir bölümü yeraltı sularına karışırken bir bölümü de yüzey sularına ulaşmaktadır. İlimiz sınırları içerisinde önceden belirlenen 6 yer üstü su kaynağından her ay, 13 yeraltı su kaynağından ise 3 ayda bir olmak üzere toplam 19 kaynaktan düzenli olarak su numunesi alınarak analiz yapıldığını belirten Aydın: "İlimizdeki noktalardan alınan numuneler ilk etapta çevre illerdeki laboratuvarlarda analiz edilirken daha sonra Van İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden gelen mobil laboratuvarda analiz edilmekteydi. 2014 yılından itibaren İl Müdürlüğümüze spektrofotometre tahsis edilmesiyle analizler İl Müdürlüğümüz Teknik Personelleri tarafından yapılmaktadır. Güncel numune nokta sayısı; 6 adet yüzeysel suyu ve 13 adet yer altı suyu numune noktası olmak üzere toplam da 19 noktada numune alınmaktadır. Alınan numunelerde yüzeysel sulardan; Nitrat, Toplam Azot, Toplam Fosfor, Ortofosfat, Çözünmüş Oksijen, PH ve Sıcaklık değerlerine bakılırken, Yer altı sularında ise Nitrat, Çözünmüş Oksijen, PH ve Sıcaklık değerlerine bakılmaktadır." İfadelerini kullandı.
Aydın konuşmasının devamında: "AB ve Bakanlığımız nitrat limit değeri olarak 50 mg/lt'yi belirlemiştir. İlimiz sınırları içerisinden alınan yüzeysel su numunelerinin analizlerinde bu limit değerini aşan herhangi bir sonuca rastlanmamıştır. İlimizdeki noktalardan aldığımız numuneler ilimiz tarım ve hayvancılık potansiyeli yüksek olan illerden biri olduğundan, nitrat kirliliğini önlemek amacıyla özellikle tarımsal amaçlı gübre ve hayvansal gübre kullanımının İl Müdürlüğümüz personelinin teknik uyarıları dikkate alınarak yapılması gerekmektedir" dedi.